ظاهر و باطن تکبیرةالاحرام‏ :

گفته شده به وقت گفتن تکبیرةالاحرام دست‏ها را به صورتى که روى دست به طرف قبله و پشت دست به سوى پشت سر باشد تا محاذى دو گوش بردارید.

اهل دل در معناى این عمل گفته ‏اند:

                   

تمام ما سوى اللّه را بر پشت دست بگذار و به قدرت و حول و قوه الهى از جاى بردار و از دل برکن و از جان ریشه‏ کن نما، سپس تمام آن‏ها را به پشت سر بریز؛ به نحوى که در مقابلت چیزى از ماسوا نماند و به خصوص با کمک گرفتن از حضرت دوست شیطان را در پشت سر با زنجیر نفى ابد به بند آر که نه در نماز و نه در غیر آن به تو دست پیدا نکند و روى دست را به عنوان نمونه‏ اى از روى هستى و وجود خویش که به تمام معنى خالى و تهى است، براى گدایى از محضر حضرت او به‏ طرف او نگاهدار و با توجه جامع و کامل و با قلبى مملو از عشق و نشاط و با دلى پر از اخلاص و صفا و با حالى متصل به ملکوت و با چشمى گریان و دلى بریان و خضوع و خشوع و در کمال وقار و ادب و طمأنینه بگو:«اللَّه أکبر.«

آرى، در حال گفتن تکبیر از تمام گذشته‏ات نادم و شرمسار و نسبت به آینده‏ات غرق امید باش و با اعتراف قلبى به گناه و پاک کردن آیینه قلب از وساوس شیطانى وارد حرم قدس و پیشگاه با عظمت حضرت او شو که تکبیرةالاحرام مقدمه ورود و علت رسیدن به درگاه و کلید بازکننده در رحمت دوست است.

«اللّه اکبر»، یعنى این‏که از علایق رَستم و دل به درگاه تو بستم و از بند تمام معاصى جستم و قلب شیطان پلید براى همیشه خستم؛ در حقیقت نیت مُکبّر باید این باشد که اکنون مى‏خواهم این حیثیت ناقابل و هویت ناچیز خود را نثار راه دوست کنم و آنچه خاطرخواه آن جناب است آن نمایم و توسن بندگى را در میدان خضوع و خشوع بتازانم و در ساحت کبریایى و عشق او جان بازم که:

ألصَّلوةُ قُرْبانُ کُلٍّ تَقىٍ‏ .

نماز مایه تقرب هر انسان پرهیزکارى است.

معنى تکبیر این است اى امام‏      که خدا پیش تو ما قربان شویم‏                   

و به خاطر همین است که قبل از تکبیرةالاحرام، دعاى قربانى خوانند و آن این آیه شریفه است:

[وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِیفاً وَ ما أَنَا مِنَ‏ الْمُشْرِکِینَ‏] .

من به دور از انحراف و با قلبى حق‏گرا همه وجودم را به سوى کسى که آسمان‏ها و زمین را آفرید، متوجه کردم و از مشرکان نیستم.

یعنى چون با معرفت و شوق در عالم ملکوت در آید و مشاهده عظمت و جبروت حى لا یموت نماید و همهمه ملائکه گوش کند، خود را نیست و هستى خود را فراموش کند که خود را دیگر موجود نداند، بلکه معدوم و نابود خواند که:

[کُلُّ شَیْ‏ءٍ هالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ‏] .

هر چیزى مگر ذات او هلاک شدنى است.

آرى، به هنگام تکبیر اگر قدم معرفت و شوق و بال حال و ذوق نباشد، این همه حقیقت از آیه قربانى و تکبیر نصیب انسان نشود.

شوق، شهباز محبت را پر است‏               

در حریم انس جان را رهبر است‏

شوق داروخانه اهل بلاست‏                    

کلبه او نور مشتاق خداست‏

از مى شوق آن که پر شد جام او            

در جهان با حق بود آرام او

 

                                                                                       پایگاه عرفان